Astım hava yollarında kronik inflamatuar bir hastalıktır. Hava yollarında oluşan bu inflamasyon aşrırı duyarlılığa neden olmaktadır. Bu aşırı duyarlılık bronşiollerin havadaki yabancı maddelere karşı gösterdiği bir tepkidir. Tepki sonucunda bronşiollerde tıkanma ve solunumun aşırı derecede zorlaşmasına neden olur. Astım genel olarak uzun tedavi süreçleri gerektiren bir hastalıktır.
Astım temel olarak genetik yatkınlığa sahiptir. Yakın akrabalarında astım hastası olan insanlarda görülme ihtimali daha fazladır. Aile yakınlarında olmayıp astım hastası olan hastalarda ise genetik bozukluklara bağlı gelişir. Astım tüm yaş gruplarını etkileyen bir hastalıktır. İnsanlarda %3-5 oranında yaşamın herhangi bir döneminde oluşabilir. Dünyada 300 milyon kişinin astım tanısı olduğu hesaplanmaktadır. Bununla birlikte insidansının da tüm dünyada artış gösterdiği bilinmektedir.
Astım iki şekilde oluşur:
1)Atopik astım
2) Nonatopik astım
Atopik astımda immünolojik mekanizma sonucu erken tip aşırı duyarlılık reaksiyonuna yol açan maddelerce gelişir. Alerjenler… Deri testleri pozitiftir.
Alerjik astımda; alerjenle karşılaşmada akut cevap olarak ödem, düz kas spazmı, mukus sekresyonunda artış görülür. Alerjenlere karşı aşırı duyarlılık reaksiyonu oluşur. Uyaran devam ederse kronik faza geçer ve hava yollarında inflamasyon ortaya çıkar.
Nonatopik astımda ise immün uyaranlar yoktur. Soğuk, egzersiz, solunum yolu enfeksiyonları, kirlenmiş hava vb. uyaranlar sebep olur. Deri testleri negatiftir.
Egzersiz astımında; egzersiz yapan hastalarda 5-10 dk içinde geçici bronkodilatasyon oluşur. Soğuk ve kuru havada yapılan egzersizlerde daha çok belirti verir. Egzersiz öncesi ısınma hareketleri yapılıp, nefes açılarak daha rahat egzersiz yapılır.
Astımda Belirtiler
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüs sıkışması
- Hırıltılı soluma
Öksürük genelde kurudur. Zorla çıkarılabilen balgam nadir görülebilir. Nefes darlığı ekspiratuvar tiptedir. Hırıltılı soluma astım ataklarında hastaların göğüslerinde nefes alırken duyulan kedi mırıltısı şeklindeki seslerdir. Göğüste sıkışma ise nedeni tam olarak anlaşılamayan semptomdur.
Astım Semptomunun Özellikleri
- Genelde ataklar halinde gelir. Tekrarlar yapabilir.
- Gece ve sabah görülme ihtimali daha fazladır.
- Kendiliğinden veya ilaç kullanarak hafifleyip, kaybolabilir.
- Mevsimsel dönemlerde kendini belli etme şiddeti değişkenlik gösterebilir.
- Bazı faktörler atakların oluşmasında tetikleyici rol oynayabilir. Bu tetikleyici faktörler; alerjenler (akarlar, ev tozu,polenler, hayvan tüyleri ..) , irritan maddeler, ilaçlar, viral enfeksiyonlar,sigara dumanı, soğuk hava,aşırı stres, egzersiz…
Tetikleyici Faktörlerden Nasıl Korunulmalıdır?
1)Allerjenler
Ev tozu akarları: Gözle görülmezler. Dışkıları alerjen niteliğindedir. Evlerde bulunan yorgan, koltuk, tüylü oyuncaklar, yatak vb. eşyalarda bulunur. Bunlardan etkilenmeyi en aza indirmek için evlerin düzenli havalandırılması, üstünde bulunabilecek eşyaların temizliğine özen gösterilmesi gerekmektedir.
Polenler: Belirli mevsimlerde daha çok sorun yaratırlar. Tamamen polenle etkileşimi engellemek elde olmasa bile en aza indirgenmelidir. Alerjik bünyeli kişiler polenlerin çok olduğu mevsimlerde dış ortamlarda bulunmaktan kaçınmalıdır.
Hayvan tüy ve döküntüleri: Allerjik bünyeli insanlar evlerinde hayvan beslememeye ve temastan kaçınmaya dikkat etmelidir.
2)Sigara
Sigara kullanan astım hastaları daha sık atak geçirmektedir. Çünkü bu hastalarda nefes darlığı şikâyetleri daha çoktur. Sigara içenler sigarayı bırakmalı; içmeyenler ise sigara içilen ortamlardan uzk durmalıdır.
3)Enfeksiyonlar
Astımlı hastalar diğer sağlıklı insanlara göre üst solunum yolu hastalıklarına daha duyarlıdır. Üst solunum yolu hastalığına yakalanan astım hastalarında belirtiler artar,hava yollarındaki duyarlılık daha da artar.
4)İlaçlar
Çeşitli ilaçlar astım hastalığında astım atağına yol açabilir. Astım hastaları doktora başvurmadan ilaç kullanmamalıdır. Doktora gittiklerinde de astım hastası olduklarını bildirmelidir.
5)Besin Maddeleri
Alerjik bireylerde alerjen özellikteki besin maddeleri yendiğinde astım atakları tetiklenebilir. Eğer herhangi bir besin maddesine karşı bir duyarlılık içeriyorsa bu besini kullanmamalıdır.
Astım Tedavisinin Amaçları
- Atakların en aza indirilip,önlenmeye çalışması
- Atak geçirildiğinde şiddetinin azaltılmaya çalışılması
- Aktif insanlar gibi yaşam sürebilme
- Solunum fonksiyonlarının normal olması
- İlaçların yan etkilerini en aza indirmek