Kök hücre, vücudumuzda bütün organ ve dokuları oluşturan ana hücrelerdir. Başlangıçta farklılaşmamış olan bu hücreler sınırsız bölünebilme, kendilerini yenileme ve istenilen hücre ve organlara dönüşebilecek yeteneğe sahiptir. Günümüzde araştırmacılar kök hücreleri elde ettikten sonra, hasarlı olan organın içerisine vererek, sağlıklı hücrelerin oluşmasını dolayısıyla bozulmuş fonksiyonunu tedavi etmek için uğraşmaktalar. Kısmen de olsa kalp kası, karaciğer, kemik ve sinir dokuları kök hücreler kullanılarak tedavi edilebilir. Kısırlık problemi olan ailelerde, bugün için doğal yolla gebelik sağlayamayan erkeklerde sperm testi bozuk ise bir takım tedaviler ve üremeye yardımcı tekniklerle ( aşılama, tüp bebek ) gebelik oluşturabiliyoruz. Ayrıca azospermi dediğimiz sperm tahlilinde hücre çıkmayan erkek hastalarda bile hayalarından sperm alarak tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi yapabiliyoruz. Ancak mikroteselerinde ( testislerden sperm elde etme ameliyatı ) sperm bulamadığımız hastalarımıza karşı ne yazık ki hala çaresiziz. Son dönemde bu hasta grubu için geliştirilen çalışmalar kök hücre üzerine yoğunlaştırılmıştır.
Erkek kısırlığında bu kök hücre tedavileri ile problem çözülebilir mi ? Hiçbir şekilde sperm bulunmayan kısır erkeklerde acaba bu kök hücrelerle tedavide başarılı olunabilir mi ? Azospermi teşhisi konmuş ve sperm bulunamayan erkek hastalar kök hücre tedavileri ile çocuk sahibi olabilirler mi ?
Erkeklerde gebelik sağlayabilecek spermlerin kök hücresi spermatogonium isimli hücredir. Bir şekilde çoğalmasının engellenmesi veya belirli bir aşamada kalması söz konusu ise azospermi dediğimiz sperm yokluğu sözkonusu olur. Teorik olarak herhangi bir yöntemle kök hücreler, başka doku veya testislerde çoğaltılıp geliştirilebilirse sperm oluşumu başlatılabilir ve sperm elde edilebilir. Bu elde ettiğimiz spermleri kullanarak gebelik sağlayabiliriz.
Bu anlamda erkek infertilitesinde çığır açacak olan bu kök hücre çalışmaları yapılıyor. Dünyada yapılan henüz çok az sayıda çalışma ile deney hayvanlarında sperm üretildi ve gebelik sağlandı. İlk çalışma 2009 yılında İngiltere’ den yayınlandı. Burada , dişi fare dokusundan bir kök hücre alınıyor hücre çekirdeği çıkarılıyor ve aynı dişi farenin çekirdeği alınmış yumurtasına enjekte ediliyor. Oluşan hücre, özel maddelerle muamele ediliyor. Geliştirilen bu kök hücreden sperm elde ediliyor ve bunun adına IVD SPERM deniyor. Ancak bu sperm ile gebelik sağlanamıyor. 2011’ de Japonya’da yapılan çalışmada dişi ve erkek fareden oluşmuş embriyoyu 1 hafta sonra vücut dışına alıyorlar. Bu embriyo içerisinde özel bir teknikle sperm olmaya programlanmış hücreyi buluyorlar. Bunu azospermi olan bir fare testisine enjekte ediyorlar. Belli bir süre sonra yapılan mikrotesede sperm hücresi buluyorlar ve bu sperm ile gebelik oluşuyor. Yine erkek fare testisinin içinde kök hücre olan spermatogoniyumdan özel teknik ve solüsyonlar kullanılarak gebelik oluşturabilecek spermatozooa oluşturuluyor ve bu spermatozoalar ile farelerde tüp bebek yöntemiyle gebelik sağlanıyor. Tabi bugün için, bu sonuç veren çalışmaların hiçbirisinin insan uygulaması henüz yapılmamıştır. Tıbbi olarak insana uygulanma zamanı ve etiği de tartışmalıdır.
Sonuç olarak erkek infertilitesi açısından umut veren bu çalışmaların olması bizleri memnun edip sevindirmekle beraber, gelişmeleri takip etmek gerekir. İnsan çalışmaları tamamlanıp sonuç alınınca erkek kısırlığının tarih olması hiç de uzak değil gibi görünüyor.