Psoriasis (sedef hastalığı), dünya nüfusunun yaklaşık %2’sini etkileyen kronik seyirli bir hastalıktır. Karakteristik olarak deride kızarık kabarık zemin üzerinde sedefi renkli kepekler olması nedeni ile halk arasında sedef hastalığı olarak adlandırılmıştır.
Hastalık genetik yatkınlık zemininde tetikleyici faktörlerin etkisi ile ortaya çıkmaktadır. Hastalığı tetikleyen faktörlerin başlıcaları ; stres (psikolojik stres ve travma, güneş yanığı gibi fiziksel stresler), enfeksiyonlar, bazı ilaçlar , metabolik faktörler (hipokalsemi gibi), aşırı alkol tüketimidir. Tetikleyici faktörler ile bağışıklık sistemi aktive olup deri hücrelerinin büyüme hızında uyarılma meydana gelir. Normal deri hücreleri 28-30 günde olgunlaşırken bu süre sedef hastalarında 3-4 güne kadar inebilmektedir. Böylece hızla çoğalan hücreler yüzeyde yığılarak kalın kepeklenmelere neden olurlar.
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Sedef hastalarının üçte birinde ailelerinde sedef hastalığı öyküsü bulunmaktadır.
Sedef hastalığının tanısı için sıklıkla dermatolojik muayene yeterlidir. Diğer dermatolojik hastalıklar ile karışan nadir klinik vakalarda deriden küçük bir parça alınarak patolojik inceleme yapılabilir. Hastalığın tanısı için yapılan özel bir kan tetkiki bulunmamaktadır.
Sedef hastalığı çok farklı klinik şekillerde karşımıza çıkabilmektedir. Hastalığın en yaygın görülen tipinde (Psoriasis vulgaris) özellikle diz, dirsek ve saçlı deri gibi bölgelerde üzeri sedefi gümüş renkte kalın kepekle kaplı kızarık kabarık döküntüler gözlenir. Bazen bu döküntüler tüm vücudu kaplayacak derecede yaygın olabilir. Saçlı deri hastaların yaklaşık %50’sinde tutulur. Bazı hastalarda tek başına saçlı deri etkilenebilir (saçlı deri psoriasisi). Çocuklardaki hastalık farklı özellikler gösterebilir. Genellikle 1-10 mm çaplarında kırmızı renkli, üzeri kepekli belirtiler görülür (Guttat psoriasis). Bu belirtiler özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları sonrası artışlar gösterebilir.
Hastalık bazı kişilerde özellikle koltuk altı, kasık, göğüs altı gibi kıvrım yerlerine sınırlı kalabilir (İnvers psoriasis). Bu tutulan bölgeler nemli olduğundan, hastalık kendini kepeklenme olmaksızın sadece kızarıklık ve kabarık şeklinde gösterir.
Sedef hastalığı kızarıklık kepeklenme yanında sivilce şeklinde kabarıklıklara da neden olabilir (püstüler psoriasis). Bu döküntüler sadece el içi ayak tabanına sınırlı (palmoplantar püstüler psoriasis) olabileceği gibi tüm vücudu kaplayacak derecede (yaygın püstüler psoriasis) yaygında olabilir.
Sedef hastalığı tırnaklarda çukurlaşma, kalınlaşma, ayrışma, noktasal kanamalar ve sarı renk değişikliği yapabilir. Bu belirtiler tek başına bulunabileceği (tırnak psoriasisi) gibi diğer deri döküntülerine de eşlik edebilir.
Hastaların %10’unda eklem tutulumu gözlenebilmektedir (psoriatik artrit). Özellikle el ve ayak eklemleri tutulur. Nadiren büyük eklemler etkilenebilir. Diğer döküntüler hastalığa eşlik ettiği durumlarda tanısı kolayken tek başına eklem tutulumu olan hastalarda tanıyı koymak güç olabilir.
Sedef hastalığı tüm vücutta yaygın kızarıklık kepeklenme yaptığında (psoriatik eritrodermi) ateş, hipotermi, titreme, halsizlik gibi yakınmalara neden olabilir. Bu hastalık için oluşturulmuş belli bir diyet bulunmamaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda omega 3 içeren balık yağlarının hastalığa iyi geldiği, katı yağ kullananlarda hastalığın daha sık görüldüğü ve aşırı kilo alımının kıvrım bölgelerinde şikayetleri arttırdığı ve tedaviyi güçleştirdiği bildirilmiştir. Sedef hastalığı kış aylarında artıp yazın güneşin etkisi ile azalma göstermektedir. Doğal güneşlenme, denize gitmenin sedef hastalığını azaltıcı etkisi vardır ancak yanacak kadar güneşlenmek sedefi döküntülerini arttırabilir. Güneşin belli dalga boyunda ışınları tedavi amacıyla da kullanılmaktadır (Fototerapi).
Vücudun kendisinin yaptığı diğer hastalıklarda olduğu gibi sedef hastalığında da tüm tedaviler mevcut döküntüleri geçirmek içindir. Sedefli bazı kişilerde hastalık kendiliğinden iyileşebilir. Buna karşın bazı hastalarda ise hastalık tüm vücuda yayılabilir. Hastaların düzenli doktor kontrolünde olmaları ve hastalık şiddetine göre uygun ilaç tedavilerini kulanmaları önerilmektedir.